Do Starego Fordonu mają przyjechać na wizytację przedstawiciele Komisji Rabinicznej ds. cmentarzy z Warszawy. To organ, który ma zatwierdzić możliwość utworzenia przy budynku dawnej fordońskiej synagogi lapidarium.
- Będą mogły się tam znaleźć macewy z wszystkich bydgoskich trzech cmentarzy żydowskich - mówi Rafael Prętki, prezes Fundacji Synagoga w Fordonie - Dom Kultury.
Od cmentarza do izby pamięci
Fordoński cmentarz znajduje się przy ulicy Celnej. Ostatnio zresztą odwiedzili go, jak i samą synagogę, Michał Sztybel, wojewoda kujawsko-pomorski, Wojewódzki Konserwator Zabytków, Izabela Brzostowska, architekt Łukasz Pieńczykowski oraz Ewa Raczyńska-Mąkowska ze Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu. Oprócz Rafaela Prętkiego fundację "Synagoga w Fordonie" reprezentował Damian Amon Rączka.
"W nadchodzącym roku czeka nas dużo pracy, ale jest to konieczne aby rozpocząć kompleksową rewitalizację synagogi. Razem ze Stowarzyszeniem Miłośników Starego Fordonu będziemy organizować Jedno Miasto Trzy Kultury w całości poświęcone upamiętnieniu żydowskich mieszkańców miasta", czytamy w poście na stronie fundacji.
W synagodze ma powstać również stała izba pamięci. - Mamy największą kolekcję judaików i artefaktów związanych z dawnymi mieszkańcami Fordonu wyznania mojżeszowego - podkreśla Prętki.
Przypomnijmy, że Fundacja Synagoga w Fordonie - Dom Kultury przejęła dawną świątynię w 2023 roku. Miejsce ma stać się jednym z centrów kulturalnych Fordonu. Mają tam odbywać się wystawy, koncerty. - Dom kultury, który będzie żył, będzie odwiedzany, zwiedzany. Chcemy synagogi, w której będą się odbywały koncerty i inne wydarzenia kulturalne - mówią przedstawiciele SMSF.
Świątynne okna i drzwi
Jakie prace rozpoczną się konkretnie w tym roku? Jedną sprawą jest budowa lapidarium, inną - przyziemia, do którego będzie się wchodziło z dziedzińca po północnej stronie synagogi. Powyżej ma powstać niewielki pawilon.
- Chcemy odtworzyć okna, które historycznie znajdowały się w budynku - mówi Prętki. - Wewnątrz chcielibyśmy możliwie wiernie odtworzyć elementy, które mogły się znajdować w świątyni. W tym, na przykład babiniec. Wystąpiliśmy też już do Miejskiego Konserwatora Zabytków o dofinansowanie na nowe drzwi.
Prace mają przebiegać etapami, od koncepcji, przez opracowanie konkretnych projektów do realizacji. Jak wynika z relacji szefa fundacji "Synagoga w Fordonie", osoby opiekujące się budynkiem dawnej świątyni, są w kontakcie między innymi z wojewodą kujawsko-pomorskim, ponieważ do przeprowadzenia wszystkich prac konieczne będzie uzyskanie dofinansowania.
W ubiegłym roku zaprezentowano wizualizację wnętrza dawnego miejsca kultu. Koncepcję opracował Mikołaj Lubczyński z Politechniki Bydgoskiej, który jest również autorem przygotowanej wcześniej wizualizacji fordońskiego rynku i również przygotowanej dla Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu koncepcji zagospodarowania portu jachtowego w Fordonie. Wyzwanie było duże, bo nie zachowały się zdjęcia wnętrza świątyni. Powstała ciekawa koncepcja mieszcząca się w kategorii prawdopodobieństwa. Pewne jest jednak to, że w synagodze znajdowały się takie elementy, jak na przykład drewniane balkony, miejsca dla kobiet, czy wspomniany babiniec.
