Eikon
W języku greckim znaczy dosłownie - obraz. Genezy ikony należy szukać w późnoantycznych egipskich portretach sepulkralnych. W Bizancjum sztuka pełniła określone funkcje liturgiczne, jej zadaniem było przenoszenie myśli ludzkiej ze świata materialnego do idealnego - poprzez cielesne przedstawienia Chrystusa, Matki Bożej, aniołów i świętych. Wierzono, iż prototypy tych wizerunków powstały cudownie lub malowali je z natury natchnieni wybrańcy.
Na Rusi
Na Ruś ikony dotarły już w X w., razem z przyjętą z Bizancjum religią chrześcijańską. Według starego przekazu, wielmoże kijowscy goszczący w Konstantynopolu, urzeczeni przepychem liturgii, pięknem śpiewów, obrazów, architektury, bez trudu przekonali wielkiego księcia Włodzimierza do zalet bizantyjskiego prawosławia. Wraz z religią sprowadzono pierwsze ikony, a z nimi przywędrowali greccy malarze ikon, aby zdobić nowopowstające świątynie i sobory. Głównym źródłem ikon w XI-XIII w. były pracownie przy dworach wielkoksiążęcych i biskupich. Szczególny ich rozwój nastąpił w Kijowie za czasów panowania Włodzimierza Światopełkowicza i Jarosława Mądrego.
Andriej Rublow
Najpełniejszy rozkwit ikony ruskiej nastąpił w XIV i XV w. W 1380 r. książęta moskiewscy ostatecznie pokonali Tatarów w historycznej bitwie na Kulikowym Polu, tworząc podwaliny zjednoczenia rozdrobnionych księstw w państwo moskiewskie. Moskwa zaczyna odgrywać rolę centrum politycznego, do niej też przenoszą się artyści, tworzący na zamówienie wielkich książąt. Wokół Teofana Greka, znakomitego artysty, malarza i filozofa, przybyłego na Ruś w końcu XIV w. powstaje moskiewska szkoła malowania ikon, skupiająca uczniów i współpracowników, a wśród nich mistrza ikony - Andrieja Rublowa.
Ów zakonnik z klasztoru Andronikowskiego stworzył sztukę o indywidualnym obliczu, która zapewniła mu znaczące miejsce w historii sztuki światowej. Jego mistrzowskie prace malarskie (freski i ikony) oddają nastrój uduchowienia, są przy tym pełne liryzmu, poezji, ciepłego spokoju. Ikony Rublowa, będące odbiciem upodobań i dążeń narodu rosyjskiego, stały się podstawą i wzorem dla całego późniejszego rozwoju malarstwa ikonowego, aż po XVIII wiek.
Z przemytu
W brodnickiej Galerii "Brama" przy Małym Rynku możemy podziwiać dzieła twórców rosyjskich z XVIII w. i lat późniejszych. Stało się tak dzięki współpracy z Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej. Tam bowiem trafiają ikony z udaremnionego przemytu, zza wschodniej granicy. Zdaniem muzealników ikona w zbiorach muzealnych traci jedną z najistotniejszych swoich funkcji - przestaje być przedmiotem kultu. Zredukowana do dzieła sztuki przechowuje w sobie wiedzę o Bogu, echa modlitw w śladach płomyków świec, mistyczne przeżycia pokoleń, sacrum stojące ponad kulturami, czasem i przestrzenią.**
Tajemnica drewnianego obrazu
Oprac. Bogumił Drogorób
Brodnicka wystawa ikon cieszy się wielkim zainteresowaniem. Czynna będzie do połowy maja, a wstęp kosztuje tylko 2 zł. Młodzież płaci jeszcze taniej.
Ikona - gdy słyszymy brzmienie tego słowa nieodłącznie kojarzymy znaczenie: Ruś, prawosławie, Andriej Rublow, kapiące złotem kopuły cerkwi. Tak zazwyczaj objawia się nam święty obraz związany z kulturą wschodniego chrześcijaństwa, a korzeniami sięgający świata antycznego.
