Trzymajcie się za kieszenie! Jest pierwszy raport o skutkach Zielonego Ładu

Publikację zamówioną przez związkowców z „Solidarności” wydano pod znamiennym tytułem „Drapieżny Zielony (nie)Ład”. Zespół ekspertów poddał analizie wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polską gospodarkę. Publikacja obejmuje szereg zagadnień od prawa po finanse. To pierwszy obszerny raport na temat programu wspartego przez rząd PiS i kontynuowanego przez obecna koalicję. Dokument został po raz pierwszy zaprezentowany XXXIII Forum Ekonomicznym w Karpaczu

Prof. Ryszard Piotrowski, autor analizy prawnej, wskazuje na szereg naruszeń Konstytucji, jakie może spowodować wdrożenie Zielonego Ładu w obecnej formie. W jego niezgodność dotyczy głównie art. 1 i art. 30, które chronią godność człowieka oraz podstawowe prawa i wolności. Naruszenie tych zasad może wynikać z forsowanej odgórnie transformacji gospodarki i społeczeństwa, która jego zdaniem ogranicza wolność wyboru. Dodatkowo, wprowadzenie zasad „poprawności klimatycznej” na rynku, zamiast dotychczasowych reguł konkurencyjności, narusza art. 20, który gwarantuje społeczną gospodarkę rynkową, a także ochronę własności (art. 21). Piotrowski ostrzega również, że Zielony Ład stwarza ryzyko ingerencji w prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego.

Marek Lachowicz, ekspert w dziedzinie handlu emisjami ETS 2 (ma obowiązywać od 2027 i dotyczyć będzie emisji związane z ogrzewaniem budynków i transportem drogowym ) przedstawia trzy możliwe scenariusze dotyczące przyszłych kosztów emisji, które będą musieli ponieść obywatele. Zakładają one, że każdą polską rodzinę czeka wzrost rachunków za ogrzewanie i transport - od 1,6 tys. rocznie (wariant optymistyczny) do nawet 8,6 tys. złotych rocznie (wariant pesymistyczny).

Tomasz Cukiernik, specjalista od analiz ekonomicznych, podkreśla, że według szacunków francuskiego Institut Rousseau, koszty publicznych i prywatnych inwestycji w celu dostosowania gospodarki do neutralności klimatycznej wyniosą w Europie aż 2,4 biliona euro (ponad 10 bilionów złotych). Co więcej, Polska będzie musiała stawić czoła dodatkowym obciążeniom podatkowym, takim jak opłaty za emisję CO2 (141 miliardów złotych w latach 2021–2030), podatek od nierecyklingowanego plastiku (8,6 miliarda złotych w latach 2021–2024), a także wyższe ceny nowych samochodów – ich wzrost może sięgnąć kilkudziesięciu tysięcy złotych w wyniku nałożenia dodatkowych opłat związanych z emisją spalin.

Z kolei analiza prof. dr hab. Witolda Modzelewskiego oraz Katarzyny Wawrzonkiewicz prognozuje, że Zielony Ład doprowadzi do zmniejszenie dochodów państwa od 30 proc. do 35 proc. rocznie w początkowym okresie wdrażania Zielonego Ładu. To nie wszystko - ograniczenia w sektorze wysokoemisyjnym przełożą się na wzrost bezrobocia, a co za tym idzie – na spadek wpływów z podatków i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne o 25–30 proc. To z kolei oznacza, że reformy klimatyczne mogą wywołać lawinę problemów w sektorze finansów publicznych, dodatkowo obciążając system opieki społecznej i zdrowotnej.

Prof. Iwona Jelonek szacuje, że koszty przystosowania polskiej gospodarki do celów Zielonego Ładu i pakietu „Fit for 55” wyniosą do 2030 roku 527 miliardów euro, czyli ponad 2 biliony złotych. Co więcej, roczne koszty wymaganych inwestycji mogą wynosić dodatkowe 60 miliardów złotych, co w dłuższej perspektywie ogromnie obciąży budżet. Modernizacja infrastruktury energetycznej, przemysłowej oraz rozwój odnawialnych źródeł energii będą wymagały gigantycznych nakładów, a te będą musiały być sfinansowane zarówno ze środków publicznych, jak i prywatnych. Ostatecznie, takie działania przełożą się na wzrost kosztów energii oraz produktów i usług, co bezpośrednio uderzy w przeciętnego konsumenta.

A co na to Polacy? Według Dr Katarzyny Obłąkowskiej, która przeprowadziła w sprawie odbioru Zielonego Ładu, Polacy w przeważającej większości nie akceptują obecnej formy tego programu. Aż 42,9 proc. społeczeństwa opowiada się za wprowadzeniem dużych zmian w tej polityce, a 34,9 proc. domaga się jej całkowitego odrzucenia. Tylko 3,3 proc. wyraża pełne poparcie dla Zielonego Ładu. Zdaniem dr Obłąkowskiej, tak niska akceptacja dla tak dużej transformacji sugeruje, że wprowadzenie tych zmian bez szerokiej debaty publicznej może prowadzić do niezadowolenia społecznego i konfliktów politycznych.

Wdrażanie regulacji związanych z Europejskim Zielonym Ładem oraz Paktem Klimatycznym niesie również poważne zagrożenia dla sektora rolniczego. Eksperci zwracają uwagę, że planowane ograniczenia w stosowaniu nawozów, pestycydów oraz emisji gazów cieplarnianych mogą poważnie wpłynąć na obniżenie wydajności produkcji rolnej. Opublikowane prognozy wskazują, że do 2030 roku plony w Polsce zmniejszą się o 6 proc. w przypadku pszenicy, o 11 proc. w przypadku ziemniaków, o 9 proc. w przypadku pszenżyta, a aż o 19 proc. w przypadku jabłek. Spadek wydajności bezpośrednio przełoży się na wzrost cen żywności.

Dodatkowo, malejąca produkcja wpłynąć ma na zmniejszenie konkurencyjności polskiego rolnictwa na rynku międzynarodowym, zwłaszcza że charakteryzuje się ono rozdrobnioną strukturą agrarną. Największy wpływ będą odczuwać małe i średnie gospodarstwa, które już teraz zmagają się z trudnościami finansowymi. Eksperci podkreślają, że polskie rolnictwo nie jest przygotowane na tak radykalne zmiany w tak krótkim czasie, co może prowadzić do dalszego zubożenia tego sektora i wzrostu presji na rolników, by dostosować się do nowych, kosztownych regulacji.