Wierzchucin - skromna, ale królewska wieś na wschodniej Krajnie

A jednak nie do końca, bo liczący 600 mieszkańców Wierzchucin Królewski opiera się prawym bokiem (od wschodu) o malownicze jezioro Morzycha. O kilka kilometrów dalej na wschód znajduje się Rynna Jezior Byszewskich - jedna z najpiękniejszych dolin jeziornych nie tylko na Krajnie, ale na całym Pomorzu.

W cysterskich kronikach

Miejscowość trafiła na karty historii za sprawą wzmianki w roku 1288 w aktach pobliskiego klasztoru Cystersów w Byszewie (w tym właśnie roku zakonnicy zaczęli przenoszenie siedziby nad Brdę do Koronowa). Wierzchucin był wtedy własnością królewskiego kasztelana i zapewne temu faktowi zawdzięcza dzisiejszą nazwę. Miejscowa legenda mówi wszak o późniejszych czasach i rycerzu Pawle Wierzchuciu, który po bitwie pod Płowcami (1331 r.), za pozwoleniem króla Władysława Łokietka, pojął za żonę tutejszą dziewczynę Magdalenkę.

W roku 1390 król Władysław Jagiełło przekazał osadę koronowskim cystersom, stawiając warunek, by wybudowali tu drewnianą kaplicę i odprawiali w niej w każdą niedzielę mszę. Kaplicę postawiono w roku 1404 nadając jej wezwanie świętych Piotra i Pawła. Niektórzy uważają, że dopiero wtedy osadzie nadano przydomek "Królewski".

Kościół parafialny

Na miejscu kaplicy wzniesiono w roku 1648 kościół parafialny. Ten, który znajduje się w sercu wsi, zbudowano w latach 1930-1931. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium znajduje się krzyż i data 1930. Świątynia konsekrowana była przez prymasa Polski kard. Augusta Hlonda.

Powstała z inicjatywy ks. Bolesława Paluchowskiego, długoletniego proboszcza. W roku 1940 zginął śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. W kościele poświęcono mu tablicę.

Kościół wzniesiono w stylu neobarokowym (niektórzy mówią, że pseudobarokowym) i taki też jest wystrój wnętrza. Bryła jest dziełem poznańskiego architekta i działacza społecznego Stefana Cybichowskiego. Do liceum uczęszczał w Inowrocławiu, zaś architekturę studiował w słynnej Królewskiej Wyższej Szkole Technicznej w Charlottenburgu (dziś dzielnica Berlina). On także zginął z rąk hitlerowców w roku 1940 w poznańskim Forcie VII.

Wpisany na listę zabytków kościół przeszedł ostatnio gruntowny remont w ramach "ochrony i zachowania materialnego dziedzictwa regionu kujawsko-pomorskiego". Remont wsparty został przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Inne ciekawostki

W roku 1947 przy skrzyżowaniu opodal kościoła ustawiono obelisk Matki Boskiej z Dzieciątkiem z napisem: "Najlepszej Matce za cudowną opiekę i przetrwanie okupacji. Wdzięczni parafianie".

We wsi funkcjonuje szkoła podstawowa, której patronem jest kapitan żeglugi wielkiej Tadeusz Ziółkowski. Urodził się w roku 1886 w pobliskim Wiskitnie. Zmarł w roku 1940 w hitlerowskim obozie Stutthof.
Mieszkańcy mają na miejscu dostęp do podstawowych dóbr kultury - jest Wiejski Dom Kultury i filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koronowie.

Nad bezpieczeństwem czuwają druhowie Ochotniczej Straży Pożarnej. Przed siedzibą OSP stoi zabytkowy wóz strażacki z roku 1915.

Gdy już zwiedzimy tę miejscowość, warto wybrać się do Byszewa, zobaczyć inny zabytkowy kościół i przejść wzdłuż łańcucha jezior.