Wkład w rachunek sumienia

     Inspiracją do powstania dzieł była sześćdziesiąta rocznica bestialskiego mordu dokonanego w czasie II wojny światowej na żydowskiej ludności Jedwabnego przez część pozostałych mieszkańców.
     Fotografie pokazują dziewczynkę w małym miasteczku. Takim, jak Jedwabne. Dziewczynka ma dwanaście lat. jest inna. Ma inny kolor skóry, inne oczy, ale mieszka w tym miasteczku od zawsze. Bawi się na uliczkach w klasy, chodzi nad rzekę, je taki sam chleb jak inni mieszkańcy. Jest sąsiadką taką samą, jakimi byli ci mieszkańcy Jedwabnego, którzy przed sześćdziesięciu laty zostali wepchnięci do stodoły i spaleni żywcem.
     Sąsiadką jest mała Wietnamka - na codzień zresztą sąsiadka Tadeusza Rolkego. Tym wyborem autorzy chcieli zwrócić uwagę na to, czy pewnego rodzaju inność nie może stać się próbą tolerancji i czy tej tolerancji nie może być naruszeniem. Jakie z tego mogą wyniknąć konsekwencje doprowadzające do ożywienia pokładów nienawiści i wszelkiego zła - _pisze w katalogu wystawy jej kurator, Marek Grygiel.
     Zdjęcia robione były w małych miasteczkach Podlasia i Mazowsza. Autorzy wykonali bardzo wiele zdjęć, na wystawie znalazło się ich 14. Wcześniej prezentowane były w Wilnie, teraz trafiły do Torunia. Pierwszy raz fotografie prezentowane są "na jednej ścianie", przez co niedokończona historia małej sąsiadki przypomina nam o wiele mocniej to, o czym tak bardzo niektórzy chcieliby nie pamiętać. A tory, którymi mała idzie przez most przypominają te tory, na których kończył się bieg bydlęcych wagonów...
     - Nie byłoby tej wystawy, gdyby nie mord, gdyby nie książka "Sąsiedzi", gdyby nie film Agnieszki Arnold - mówił na wczorajszym uroczystym otwarciu wystawy Tadeusz Rolke. - Kilka miesięcy temu w Instytucie Pamięci Narodowej prezentowano zebrane w formie książki dokumenty o zbrodni w Jedwabnem. Jeden z jej recenzentów dotknął problemu rozliczania się z przeszłością. Kto w Europie rozliczył się ze swoją historią? Niemcy, a potem długo nikt. Wielokrotnie słyszałem poza naszymi granicami, że przyznanie się do Jedwabnego bardzo pomogło image Polski w świecie. A Jedwabne nie było jedynym takim miejscem. Ta wystawa to jest nasz malutki wkład w rachunek sumienia.
     TADEUSZ ROLKE - ur. 1929 w Warszawie. Zaczął fotografować podczas II wojny światowej. Studiował historię sztuki - studiów nie skończył z powodu aresztowania. Od 1955 znów zaczął fotografować, później został członkiem ZPAF. Od 1970 roku zamieszkał w Niemczech. Tam jego zdjęcia publikował m.in. Stern, Spiegel i Die Zeit. W latach 80-tych wrócił do Polski. Wystawiał swe zdjęcia m.in. w warszawskiej Starej Galerii i Zamku Ujazdowskim, w Wilnie i Bratysławie.
     CHRIS NIEDENTHAL - ur. 1950 w Londynie. Pochodzi z polskiej rodziny. W Londynie ukończył London College of Printig. W 1973 roku "na krótko" przyjechał do Polski - został do dzisiaj. W latach 1979-84 robił fotoreportaże z bloku wschodniego dla tygodnika TIME. Laureat World Press Photo w 1986 roku. Autor wystawy "Tabu - portrety nieportretowanych" o dzieciach niepełnosprawnych umysłowo. _