Alergia. Chorujemy, bo nasz organizm jest uczulony...

Alergia jest reakcją organizmu na oddziaływanie różnych obcych substancji, określanych mianem alergenów. W reakcjach alergicznych uczestniczy układ immunologiczny. Współcześnie uważa się, że alergia jest nieprawidłowym przejawem odporności, charakteryzującym się uszkodzeniem własnych tkanek w wyniku typowej reakcji odpornościowej.

Częstość występowania chorób alergicznych w Polsce rośnie, szczególnie wśród dzieci mieszkających w wielkich miastach, a najczęstszą postacią alergii jest obecnie alergiczny nieżyt nosa, który często współwystępuje z astmą oskrzelową lub wyprzedza jej poja-wienie się. Choć sam nie jest chorobą śmiertelną, to w znacznym stopniu upośledza jakość życia.

Najczęstszymi przejawami alergii są:
- sezonowy katar sienny,
- całoroczny nieżyt nosa,
- astma,
- pokrzywka i alergiczne kontaktowe zapalenie skóry,
- uczulenia na pokarmy,
- uczulenia na żądła pszczół i os,
- anafilaksja (wstrząs anafilaktyczny).

Alergia ma podłoże genetyczne, bardzo często występuje rodzinnie. Żeby jednak doszło do ujawnienia się alergii, predysponowana dziedzicznie do niej osoba musi się bardzo wcześnie, jeszcze w wieku niemowlęcym, zetknąć z substancją uczulającą - alergenem, i to w odpowiednio dużym stężeniu.

Ogromną rolę odgrywają współczesne zanieczyszczenia, szczególnie atmosfery, wyziewy z elektrowni, silników. Nasilą ją objawy u chorych na astmę i katar sienny, sezonowy i całoroczny.

Szczególnie niebezpieczna jest mieszanka składająca się z dwutlenku siarki, tlenków azotu i drobnych cząsteczek emitowanych przez silniki Diesla. Dużą rolę w nasilaniu się alergii odgrywają zanieczyszczenia domowe: kurz, preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, wyziewy z kuchni, palenie papierosów.

Najbardziej pospolitymi alergenami są:
- odchody roztoczy kurzu domowego - astma, katar sienny,
- pyłki traw i drzew - katar sienny, astma,
- zarodniki pleśni - katar sienny, astma,
- składniki sierści zwierząt domowych - katar sienny, astma, zmiany skórne,
- produkty mleczne, jaja, ryby, orzeszki ziemne, owoce (np. truskawki),
- leki (np. penicyliny) - objawy żołądkowo-jelitowe, pokrzywka, obrzęk naczyniowy, anafilaksja,
- jady os i pszczół (pokrzywka, anafilaksja).

Niektóre alergie ujawniają się częściej w wieku niemowlęcym (alergie pokarmowe, zapalenia skóry), inne w dziecięcym (astma), jeszcze inne u nastolatków (katar sienny) lub u osób dorosłych (pokrzywka, uczulenie na jady, wyprysk alergiczny.

Alergia pokarmowa to reakcja nadwrażliwości na kontakt lub spożycie substancji zawartej w pokarmie, która u zdrowych osób nie wywołuje żadnych objawów. Definicja ta jest o tyle istotna, że większość wizyt u lekarza spowodowanych odbiegającą od normy reakcją na pożywienie nie ma podłoża alergicznego a zaledwie zatrucia lub nietolerancji pokarmowej.

Przy alergii pokarmowej należy:
- wystrzegać się pokarmów, które uczulają,
- nie przeprowadzać ścisłych diet bez zasięgnięcia opinii lekarza,
- unikać miejsc zbiorowego żywienia (nie masz wówczas kontroli nad tym co jesz),
- nie jeść przypalonych potraw (może to bowiem wpłynąć na zmianę składu chemicznego potrawy, a w konsekwencji wywołać niepożądaną reakcję).
- starać się kupować żywność pozbawioną chemicznych dodatków.

Są wszędzie. I bardzo dokuczają alergikom. Mowa o roztoczach, dla których nastał właśnie "dobry czas".
Walka z alergią w "sezonie kaloryferowym" staje się jeszcze trudniejsza. Powód? Przegrzane i rzadko przewietrzane mieszkania są pułapką pełną alergenów. W tym czasie szczególnie intensywnie rozwijają się roztocza - mikroskopijne żyjątka bytujące w materacach łóżek, wykładzinach kanap, w dywanach i w zwykłym kurzu. Najlepiej smakuje im złuszczony naskórek człowieka, a jako siedlisko wystarczy zwykły domowy kurz.

Roztocza mogą mnożyć się w naszych mieszkaniach niezwykle szybko, gdyż żyjąca około 3 miesięcy samica składa w tym czasie aż 300 jaj, zaś jej potomstwo zaczyna rozmnażać się już po miesiącu - dając początek geometrycznemu tempu rozwoju populacji.

Najbardziej zagrożone jest łóżko alergika tutaj w 1 gramie kurzu lekarze znaleźli najwięcej roztoczy, bowiem ponad 3000 osobników. Nie same jednak roztocza są alergenem, lecz substancje zawarte w ich odchodach.

Objawy reakcji alergicznych mogą wystąpić natychmiast po zetknięciu się z alergenem (substancją wywołującą nieprawidłową reakcję organizmu) w kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt godzin, a nawet kilkanaście dni później. W przypadku reakcji na pokarm może to nastąpić nawet po kilku dniach. Jeśli kontakt z alergenem powtarza się, dolegliwości mogą być odczuwane stale i z różną intensywnością.

Do schorzeń o podłożu alergicznym należą:
- astma oskrzelowa,
- atopowe zapalenie skóry,
- alergiczne choroby przewodu pokarmowego,
- katar sezonowy i całoroczny,
- migrena,
- obrzęk Quinke'go,
- pokrzywka,
- skaza białkowa,
- wstrząs anafilaktyczny,
- wyprysk kontaktowy (egzema),
- zapalenie krtani, gardła, ucha, oskrzeli,
- zapalenie spojówek.

Alergenami są substancje mogące wywołać reakcje alergiczne. W sumie wykryto ponad 40 000 związków mogących wywołać u osób z odpowiednimi predyspozycjami alergię.

Najczęściej spotykane alergeny to:
- roztocza kurzu domowego,
- pyłki roślin,
- sierść zwierząt,
- zarodniki pleśni.

Stanowią one, podobnie jak pierze, wełna, czy pyły w miejscu pracy, grupę tzw. alergenów wziewnych.

Alergizująco działa także:
- żywność,
- substancje chemiczne i metale,
- kosmetyki i środki czystości.

Rozpoznanie substancji odpowiedzialnej za złe samopoczucie jest rzeczą niełatwą, lecz niezbędną by rozpocząć leczenie. Służą do tego celu badania laboratoryjne oraz testy alergiczne.

Wywiad alergologiczny stanowi ważne narzędzie diagnostyczne w rozpoznawaniu chorób alergicznych. Ustalenie hipotetycznego czynnika choroby na podstawie wywiadu potwierdza się dalszymi badaniami, które można podzielić ogólnie na:
- testy skórne z alergenami,
- stopowe testy płatkowe,
- badania serologiczne,
- testy ekspozycyjne.

Uczulenie chorego na określone alergeny, potwierdzone dodatnim wywiadem alergologicznym, testami skórnymi i serologicznymi, stanowi dowód istnienia w jego organizmie stanu alergii, natomiast testy ekspozycyjne potwierdzają, że określone alergeny są odpowiedzialne za obserwowane u chorego objawy chorobowe w poszczególnych narządach.

Wskazane jest, aby badania wykonywać w okresie kiedy nie przyjmujemy żadnych lekarstw.
W przypadku osób uczulonych na pyłki roślin oraz zarodniki grzybów testy powinno przeprowadzać się w okresie kiedy nie ma pylenia, czyli w miesiącach listopad-luty.