Prawie rok minął od kiedy Bogdan Kunach z Fundacji Na Rzecz Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego wystąpił z pomysłem postawienia pomnika upamiętniającego Żydów, którzy mieszkali w Bydgoszczy. W tym czasie zmieniła się też sama koncepcja monumentu. Zamiast kilkumetrowej menory, czyli tradycyjnego świecznika świątynnego, na Wzgórzu Dąbrowskiego stanie konstrukcja złożona z płyt nagrobnych.
Inicjatorzy pomysłu zapewniają, że pamiątkowa tablica stanie na wzgórzu wczesną wiosną.
Dlaczego Szwederowo?
Przed drugą wojną światową w Bydgoszczy istniały trzy kirkuty, czyli cmentarze żydowskie.
- Jeden z nich znajdował się przy obecnej ulicy Ikara na Błoniu. Dzisiaj są tam bloki mieszkalne - tłumaczy Marcin Dudek ze Związku Wyznaniowego Gmin Żydowskich. - Siłą rzeczy więc, ustawienie pomnika upamiętniającego Żydów pod samym blokiem mogłoby budzić pewne kontrowersje. Drugi natomiast był w Fordonie.
Trzeci z kirkutów znajdował się właśnie na Wzgórzu Dąbrowskiego. Dziś nie ma po nim śladu, cały teren pokrywa trawa. Park na Wzgórzu Dąbrowskiego jest dzisiaj popularnym miejscem spacerów dla mieszkańców Szwederowa.
- Wybraliśmy właśnie miejsce kirkutu na wzgórzu przy Filareckiej, ponieważ przede wszystkim jest to blisko centrum miasta - mówi Dudek.
Zamiast menory - macewy
Pomnik będzie się składał z ustawionych w rzędzie płyt nagrobnych, tak zwanych macew.
- Płyty z cmentarzy żydowskich były w czasie wojny wykorzystywane do napraw dróg i umacniania nabrzeży Wisły w Fordonie - tłumaczy Bogdan Kunach. - Kilka lat temu na tyłach kina "Adrii" dokonano ciekawego odkrycia. Przez pół wieku leżały tam zabytkowe macewy - ostatnia pamiątka po bydgoskich kirkutach. I właśnie z nich powstanie nasz pomnik.
Początkowo monument miał przybrać kształt menory, ale na to nie zgodził się Związek Wyznaniowy Gmin Żydowskich.
Rabini w Bydgoszczy
Marcin Dudek zapewnia, że będzie się starał o to, by na odsłonięcie tablicy, przybyli do Bydgoszczy żydowscy duchowni: - Być może nie zabraknie też Michaela Schudricha, naczelnego rabina Polski. Za wcześnie jednak, by potwierdzić jego przyjazd.
