Fascynująca historia Nowego Miasta Lubawskiego

Jeden z ołtarzy nowomiejskiej fary zdobi słynąca cudami figura Matki Boskiej Łąkowskiej (pochodzi z dawnego klasztoru w Łąkach Bratiańskich). Znacznie więcej jednak skarbów sakralnej kultury średniowiecznej skrywają jej mury.

Chrośna. W sercu Puszczy Bydgoskiej

Najpierw jednak zagłębmy się w czasy pradawne, gdy ziemie te należały do pruskiego plemienia Sasinów. To wczesne średniowiecze. Potem Sasinowie przyjęli chrześcijaństwo z rąk biskupa Chrystiana. Wkrótce nadeszli Krzyżacy, zaprowadzając swoje porządki i prawa. O osadzie Neumark (Nowy Targ) nad Drwęcą - protoplaście Nowego Miasta Lubawskiego - wspomniał po raz pierwszy w swej kronice pruskiej w roku 1325 roku Piotr z Duisburga (Petrus von Dusburg). W tymże roku komtur chełmiński Otton von Lutterberg nadał miejscowości prawa miejskie i wtedy rozpoczęto budowę kościoła farnego, który włączono w system obronny Nowego Miasta.

Mury obronne biegły tuż przy kościele, a w razie ich zdobycia świątynia mogła stanowić samodzielny punkt obrony. O walorach militarnych bazyliki św. Tomasza Apostoła świadczy masywna sylwetka i potężna wieża.

Trudno w kilku zdaniach opisać skarby kultury sakralnej nowomiejskiej bazyliki farnej. Wnętrze zdobione jest ściennymi polichromiami prezentującymi prądy artystyczne od średniowiecza po barok. Najwspanialszym zabytkiem jest ołtarz główny z roku 1627, ufundowany przez Pawła Jana Działyńskiego.

Uwagę zwiedzających przykuwa m.in. wmurowana w filar pod chórem mosiężna płyta grobowa Kunona von Liebensteina (łac. Kune de Libensteen) - krzyżackiego wójta zamku bratiańskiego (wcześniej wielkiego komtura), zmarłego w roku 1391 i pochowanego w farze.

Ciało dostojnika krzyżackiego spoczęło pod posadzką pod łukiem tęczowym (łuk oddziela prezbiterium od nawy głównej). Płytę nagrobną wykonano przed rokiem 1407 na zlecenie wielkiego mistrza Konrada von Jungingena. W roku 1921 przeniesiono ją tam, gdzie można oglądać ją dziś - wmurowując w filar. Płyta składa się z kilkunastu mosiężnych płytek pokrytych kompozycją wyobrażającą rycerza Kunona w zbroi i otaczającą go inskrypcją w języku łacińskim.

Drugą świątynią Nowego Miasta był wzniesiony w roku 1912 kościół ewangelicki. Teraz jest to kino "Harmonia".

Od wschodu wjazd do miasta umożliwiała (a kiedy trzeba - zamykała) ufortyfikowana brama zwana Brodnicko-Kurzętnicką. W bramie mieści się Muzeum Ziemi Lubawskiej. Zwykle właśnie tędy przechodzą turyści zwiedzający Nowe Miasto. To także najlepsza droga dla kajakarzy zatrzymujący się w mieście w czasie spływu Drwęcą. Nad samą rzeką jest zajazd "Nad Drwęcą" (ul. Kopernika) i spory parking .

W systemie murów obronnych (od zachodu) zachowała się inna masywna budowla - Brama Lubawsko - Łąkowska.