Pierwsze kroki w stronę Matki Natury. Nasze wody będą renaturalizowane. Na pierwszy ogień Jezioro Żnińskie Małe

- W naszych planach do roku 2027, w ramach dostosowania do zmian klimatu, jest między innymi renaturalizacja Jeziora Żnińskiego Małego, przywrócenie naturalnego przepływu, oraz nasadzenie drzew i innej roślinności w kilkumetrowym pasie otulającym jezioro, co nieco zmniejszy presję ze strony rolnictwa - wyjaśnia mam Edyta Rynkiewicz, rzecznik prasowy Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) „Wody Polskie” w Bydgoszczy.

Cały ciąg znajdujących się na Pałukach Jezior Żnińskich pozbawiony jest otuliny leśnej, co wynika z uwarunkowań historycznych, pozyskiwania drzewna na potrzeby rozwijającego się już od przedhistorycznych czasów osadnictwa (kultura łużycka i budowa grodów w Biskupinie czy Sobiejuchach), a później w dobie tworzenia Polski pierwszych Piastów.

Na ogołoconych z lasów terenach rozwinęło się rolnictwo i tak jest do dziś, co poza pozytywami (produkcja żywności i źródło utrzymania miejscowej ludności) daje też skutki negatywne – spływ fosforanów z pól do jezior i łączącej je rzeki – Gąsawki, dopływu Starej Noteci Rynarzewskiej.

- Na razie dokładnie nie wiadomo jak przeprowadzimy proces przywrócenia naturalnego przepływu między jeziorami. Te bowiem są podpiętrzone, aby utrzymywać właściwy poziom. To wymaga jeszcze analiz – dodaje Edyta Rynkiewicz.

W przypadku Jeziora Żnińskiego Małego za priorytet uznano przywrócenie naturalnego cyklu wahań i przepływów przez ten akwen. Chodzi też o przywrócenie ciągłości hydromorfologicznej i ekologicznej; o poprawę różnorodności i odtwarzanie siedlisk w obrębie misy jeziornej oraz strefy brzegowej.

To zadanie ma się odbyć pilotażowo w ramach Krajowego Programu Renaturyzacji Wód Powierzchniowych.

Prócz wspomnianego jeziora, RZGW w Bydgoszczy wytypował do renaturalizacji także rzekę Płociczną do ujścia do Runicy na Pojezierzu Wałeckim (to również obszar wodny administrowany przez Bydgoszcz).

Potrzeba renaturalizacji rzeki wynika bezpośrednio z obowiązku spełnienia celów środowiskowych, w tym osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i zapewnienie drożności cieku dla migracji ichtiofauny.

W górnym biegu Płociczny planuje się: zaniechanie, ograniczenie lub modyfikacja wykaszania roślin z dna, odnawianie starorzeczy, likwidacja lub udrożnienie przegród poprzecznych, przebudowa przepustów, nasadzanie drzew i krzewów w strefie brzegowej.
Te zadania są również wpisane do drugiej aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami, które weszły w życie 24 lutego 2023 roku (rozporządzeniem ministra infrastruktury z 16 listopada 2022 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry).

RZGW w Bydgoszczy baczniej się teraz przygląda tzw. wszystkim zadaniom utrzymaniowym rzek i wtedy, gdy nie jest to konieczne, nie zleca koszenia wodnej roślinności.

To po to, aby utrzymać w miarę naturalne życie w wodzie, zatrzymać jej więcej w korycie rzeki. Urzędnicy zdają sobie jednak sprawę, że bujna roślinność wodna spiętrza wodę i czasem powoduje podtopienia okolicznych pól, a to powoduje protesty rolników. Trzeba więc zachować równowagę między naturą a gospodarką rolną.