Pruszcz nigdy nie był miastem. "To bezmyślnie powielany błąd, który dotyczy Pruszcza Gdańskiego"

22 lutego podczas pierwszej sesji Rady Miejskiej w Pruszczu, powtarzana była informacja, że prawa miejskie nie zostały Pruszczowi nowo nadane, lecz odzyskane. Informację, jakoby Pruszcz był miastem za czasów krzyżackich, przekazały liczne media, co wywołało reakcję lokalnego historyka.

- Pruszcz nigdy nie był miastem. Informacje o posiadaniu przez Pruszcz praw miejskich od 1367 roku dotyczą Pruszcza Gdańskiego – wyjaśnia Łukasz Kempiński nauczyciel historii w SP2 w Świeciu, autor kilkunastu artykułów naukowych, zajmuje się emigracją polską we Francji w dwudziestoleciu międzywojennym i historią regionalną.

Na dowód Łukasz Kempiński przedstawia dowody i źródła, z których je zaczerpnął:

- Pierwsza wzmianka podająca nazwę Pruszcz pochodzi z 1349 r. Pojawia się w traktacie kaliskim, w którym Pruszcz (Gross Prust, Prust niem.) występuje jako osada, wieś graniczna między ziemią kujawską a pomorską („Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. IX, Warszawa 1888, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski). Kolejna wzmianka z 1405 r. mówi o Pruszczu jako dobrach rycerskich, co potwierdza prof. Maksymilian Grzegorz w książce: „Osady Pomorza Gdańskiego w latach 1309-1454” Warszawa-Łódź 1990. Informacja o Pruszczu jako dobrach rycerskich z roku ok. 1410 pojawia się w opracowaniach niemieckojęzycznych (Wegner R., Ein Pommersches Herzogthum Und Eine Deutsche Ordens-Komthurei, Culturgrschichte des Schwetezer Kreises, Bd. 2, Danzig, 1878). Istniały wówczas tylko dwa, dla interesującego nas obszaru, ośrodki miejskie, tj. Świecie i Nowe.

Łukasz Kempiński podkreśla, że Pruszcz widnieje na mapach przedstawiających osady na Pomorzu Gdańskim w I połowie XV w. jako osada rycerska lokowana na prawie polskim, ale nie ma go w rozmieszczeniu miast lokowanych na prawie chełmińskim między XIII a XVIII w.

- Powyższe ustalenia skłaniają do konkluzji, że przez lata powielano bezkrytycznie informacje dotyczące Pruszcza Gdańskiego, dla którego w 1367r. nastąpiła lokacja na prawie niemieckim w wyniku akcji osadniczej zakonu krzyżackiego (M. Kiełczewska-Zalewska, „O powstaniu i przeobrażaniu kształtów wsi Pomorza Gdańskiego”, Warszawa 1956) – uważa historyk.

Łukasz Kempiński wyjaśnia też, dlaczego odebranie Pruszczowi praw miejskich w 1867 roku nie miało sensu:

- W 1867 roku w spisie Królewsko-Pruskiego Biura Statystycznego Pruszcz widnieje w wykazie statystycznym „Topographisch=statistisches handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder nach amtlichen Quellen im Auftrage der Königlichen Regierung ” Danzig 1868 jako dobra rycerskie (niem. Rittergut), których właściciele zobowiązani byli pełnić służbę rycerską lub płacić specjalny podatek w przypadku wojny. Czy zasadnym byłoby zlikwidować miasto, przez które od 6 sierpnia 1852 r. biegła linia kolejowa Bydgoszcz – Gdańsk, a w 1878 roku zbudowano tu stację?