Tu była synagoga. Postawiono tablicę informującą o historii kcyńskich Żydów. W Szubinie też pamiętają

W Kcyni jest kilka miejsc nierozerwalnie związanych z historia miejscowych Żydów. To m.in. plac, na którym stała przed II wojną światową synagoga, dom kantora czy teren przy ul. Wyrzyskiej, gdzie istniał cmentarz żydowski.

Macewami z żydowskiego cmentarza wyłożony był niegdyś chodnik w centrum miasta, usytuowany przy nieistniejącym dziś kcyńskim kinie „Orzeł". Przed laty nagrobne płyty zdemontowano z chodnika i zabezpieczono w Zakładzie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kcyni. Z czasem przewieziono je na teren dawnego cmentarza. Poza nimi ocalało niewiele pamiątek.

Z historycznych opracowań wynika, że społeczność żydowska nigdy nie była duża. W roku 1921 mieszkało w Kcyni 109 osób wyznania mojżeszowego, co stanowiło wówczas 4 proc. mieszkańców. Jak na terenie całych Pałuk – zajmowali się głównie handlem. Żydowskie sklepy usytuowane były m.in. przy ul. Poznańskiej w Kcyni. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Żydów w mieście było już tylko około 50.

Ich los okazał tragiczny, dopełnił się w 1939 r. Wtedy to Niemcy podpalili synagogę oskarżając o to pozostałych w mieście Żydów. Rozstrzelano ich za rogatkami Kcyni, przy drodze w kierunku Żurawi. O tym i innych faktach informuje pamiątkowa tablica postawiona 3 czerwca, w ramach obchodów 760-lecia Kcyni, w pobliżu miejsca, gdzie stała niegdyś synagoga.

Tablica o wymiarach 150 na 200 cm jest dwujęzyczna. Powstała w ramach projektu „Ocalić pamięć o żydowskiej społeczności Kcyni”, który dofinansował Żydowski Instytut Historyczny. Wysokość otrzymanego grantu to 3 tys. zł.

- Znajduje się na niej kod QR, który umożliwia zapoznanie się z dodatkowymi materiałami między innymi wykładem dra Tomasza Kawskiego na temat gminy żydowskiej w Kcyni – informuje Justyna Makarewicz, pomysłodawczyni i autorka projektu. Zapowiada, że dzięki współpracy z Archiwum Państwowym w Bydgoszczy na stronie www. Dźwiękowe Archiwum Kcyni w niedługim czasie udostępniona zostanie także galeria, zawierająca archiwalne materiały dotyczące kcyńskiej synagogi.

Więcej wiadomości z Nakła i okolic na www.pomorska.pl/naklo[/a]

Postawienie tablicy to nie wszystko. W ramach projektu uczniowie SP i Zespołu Szkół Technicznych w Kcyni wezmą udział w specjalnych spacerach tematycznych, które zorganizowane zostaną jeszcze w czerwcu br.

Nie tylko w Kcyni kultywuje się pamięć o żydowskich współmieszkańcach. W Szubinie już cztery lata temu – staraniem Szubińskiego Towarzystwa Historycznego – odsłonięty został na terenie dawnego cmentarza żydowskiego kamienny obelisk z tablicą.

Żydowski dom modlitwy zbudowano w Szubinie w XVIII w. W tym czasie powstał też cmentarz. Nieco później, bo w roku 1843 szubińscy Żydzi cieszyć się mogli z nowej synagogi. W latach swego rozkwitu Gmina Żydowska w Szubinie skupiała ponad 300 osób. Tuż przed wojną Żydów w mieście zaczęło jednak ubywać. W 1939 r. podzielili los swoich ziomków z Kcyni. Z ocalonych dokumentów wynika, że w Szubinie kilku Żydów Niemcy zamordowali. Pozostali zostali wysiedleni. Zdewastowano synagogę, zniszczono cmentarz, by po społeczności żydowskiej w mieście nie pozostał nawet ślad.

Dziś z ocalałych resztek pamięci próbuje się spisać historię pałuckich Żydów, by pamięć o nich ocalała dla potomności.