Wielką dziurę w ziemi Niemcy zamienili w malownicze jezioro. U nas też można tak zrobić

Zobacz wideo: Bydgoskie wodociągi mają już ponad 120 lat!

To doskonała wskazówka dla nas, gdy zaprzestaniemy eksploatację odkrywek węgla brunatnego i ogromną ranę w ziemi trzeba będzie opatrzyć.

Mówiąc o 220 metrach, mam na myśli najkrótszą odległość od granicznej rzeki, która w tym miejscu mocno meandruje. W najbardziej oddalonym miejscu jest to ok. 800 m.

Berzdorfer See, czyli jezioro o powierzchni 965 hektarów i linii brzegowej o długość 15,5 km (głębokość do 71 m), powstało w latach 2002-2013 na skutek zalania nieczynnej od roku 1997 kopalni węgla brunatnego Berzdorf. Wielka nieckę wypełniono wodą celowo, aby utworzyć akwen dla sportów wodnych i zrewitalizować tereny otaczające.

Zbudowano przystań jachtową, utworzono kilka plaż (w tym Blaue Lagune), dwa campingi, place zabaw i park linowy, a ofertę gastronomiczną zapewnia kilka restauracji. W leżącym na południowym brzegu Tauchritz (to formalnie Görlitz) znajdują się dwa hotele z restauracjami: „Dwór Nad Jeziorem” - Gut am See Hotel & Restaurant oraz „Wyspa Zmysłów” - Insel der Sinne - Hotel - Restaurant – Spa. Ich oferty znajdują się na Booking.com

Wokół jeziora urządzono asfaltowe ścieżki rowerowe i trakty piesze o łącznej długości 38 km. Spojrzenie na całość zapewnia wieża widokowa.

Dodatkową atrakcją ściągającą w te okolice turystów jest sama historia kopalni – nad jeziorem można oglądać pozostałości po budynkach i szybach kopalnianych, a także ogromną koparkę wielonaczyniową (gdzie się znajduje, przeczytacie na końcu artykułu).

Wszystkie te atrakcje były celem wycieczki bydgoskich turystów pod przewodnictwem Jerzego Bitnera, który zna te tereny z wcześniejszych wędrówek i rajdów rowerowych.

Mowa o wieży Aussichtsturm Neuberzdorfer Höhe. Żelbetowa konstrukcja o wysokości 26 m powstała w latach 2007-2008 na wzgórzu Neuberzdorfer (309,4 m n.p.m.), gdzie znajdowała się osada górnicza o tej samej nazwie. To zachodni brzeg jeziora.
Na szczyt wieży wiedzie 121 schodków. Wejście jest bezpłatne.

Z góry roztacza się widok na samo jezioro Berzdorfer See, a także – przy dobrej przejrzystości powietrza – na Góry Łużyckie, Izerskie, Karkonosze oraz Góry Żytawskie. Widać m.in. odległe o 9 km w linii prostej wieże kościołów i ratusza w Görlitz.

Wydobycie węgla brunatnego rozpoczęto w roku 1835. Po zakończeniu II wojny światowej i podziale Niemiec na zachodnie (NRF) i wschodnie (NRD) wydobycie zdecydowanie zwiększono, bo potrzeby energetyczne tej części NRD rosły.

Podobnie zresztą działo się za Odrą Łużycką, gdzie wolą Wielkiej Trójki (Stalin, Churchill, Roosevelt) przesunięto zachodnią granicę Polski i gdzie wydobycie kontynuowano w tzw. Worku Turoszowskim. Złoża węgla brunatnego eksploatowano tu od roku 1904 pod szyldem kopalni „Herkules”.

W latach 60. XX w. w kompleksie przemysłowym Berzdorf zatrudnionych było około 7 tys. górników i przedstawicieli innych profesji wspomagających wydobycie. Intensywna eksploatacja złóż spowodowała degradację okolic i ostatecznie w roku 1997 kopalnię zamknięto.

Wtedy Niemcy wdrożyli zmyślny plan rewitalizacji zdewastowanego terenu – leczenia ogromnej rany w ziemi. Niecką zaczęto zalewać wodą, bo naturalny proces jej wypełniania (deszcze, śniegi, wysięki podziemne, w tym wody przenikające z pobliskiej Nysy Łużyckiej) trwałby dziesiątki lat. Jednocześnie rekultywowano tereny otaczające nieckę, aby przeznaczyć im zupełnie inna niż dotąd rolę.

Autorzy tego planu od razu założyli, że jezioro Berzdorfer i jego brzegi staną się zapleczem sportowo-rekreacyjnym dla mieszkańców Görlitz, ale także polskiego Zgorzelca, czyli dwóch organizmów miejskich, które do końca wojny było jednym. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej (2004 r.), a zwłaszcza do Strefy Schengen (2007 r.) Polacy mogą bez ograniczeń przekraczać granicę.

Berzdorfer See to niejedyne jezioro utworzone w miejscu wyrobiska węgla brunatnego. Na Pojezierzu Łużyckim (Lausitzer Seenland) można oglądać już ponad 20 nowych akwenów – większych i mniejszych, przy czym ten w pobliżu Görlitz jest najbardziej znany i jest na „rzut kamieniem” od Polski.

W ten sposób powstał jedyny taki, największy w Europie krajobraz stworzony przez człowieka, najpierw – w epoce industrialnej – szpecący i niszczący ziemię, teraz wręcz przeciwnie, co ma niebagatelne znaczenie w obliczu zmian klimatycznych na naszej planecie.

Powinna to być wskazówka dla naszych władz. Nie chodzi tylko o odkrywkę w Worku Turoszowskim, ale także o znacznie bliższe nam tereny – o kopalnie w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego (wschodnia Wielkopolska), które wpływają na stosunki wodne także w Kujawsko-Pomorskiem, w górnej Noteci i w Jeziorze Ostrowskim (Przyjezierze).

Mówiąc bardziej obrazowo lej depresyjny zabiera wodę i w rzece oraz jeziorach brakuje jej. Na terenach już wyeksploatowanych w Zagłębiu Konińskim prowadzona jest rekultywacja w postaci zadrzewień i budowie zbiorników retencyjnych. Jednak to za mało, abyśmy w naszym regionie odczuli poprawę.

Przykład tego, że i u nas można robić coś dobrego dla natury i ludzi można znaleźć w okolicach Barcina – utworzony w wapiennych skałach kamieniołom Piechcin jest obecnie zalany wodą, a na jednym z jego brzegów utworzono bazę nurkową. Cały akwen i jego otoczenie jest niezwykle malownicze, a woda czysta.

Wracamy nad Berzdorfer See... Główne drogowe przejście graniczne znajduje się na autostradzie A4 w Jędrzychowicach, na północ od polskiego Zgorzelca i niemieckiego Görlitz (do 1945 r. było to jedno niemieckie miasto).

Bliżej jeziora znajduje się przejścia graniczne Radmierzyce, do którego ze Zgorzelca prowadzi droga wojewódzka 352, zaś z Lubania 357. Na rogatkach Radomierzyc trzeba skręcić na drogę wiodącą przez tę miejscowość i prosto na granicę. Przedłużeniem tej drogi za Nysą (a to już południowe tereny Görlitz) jest ulica Radmeritzer Strasse, z której skręcamy w prawo na drogę nr 99, a z tej na pierwszym rondzie w lewo – w ul. Bersdorfer Strasse. Następne rondo i znów skręcamy w prawo w Hafenstrasse, która doprowadzi nas do przystani Hagenwerder.

Ale uwaga! Jadąc Bersdorfer Strasse, warto zatrzymać się po prawej stronie przy numerze 102 tejże ulicy, przy ogromnej koparce wielonaczyniowej 1452, którą pozostawiono dla świadectwa przeszłości tych terenów.

Nad plażę Błękitna Laguna i w pobliże drogi szutrowej prowadzącej na wieżę widokową można dojechać Bersdorfer Strasse, a dalej Tauchritzer Strasse. Pod laguną urządzono wielki parking (płatny, ze szlabanami). Chcąc wejść na wieże widokową Aussichtsturm Neuberzdorfer Höhe, należy podjechać nieco dalej - pod Park Linowy Hochseilgarten am Berzdorfer See.

W lesie na zachód od wspomnianej drogi odbywają się czasem polowania na dziką zwierzynę z udziałem psów. Myśliwi strzelają w kierunku zachodnim i proszą o niewchodzenie do lasu. Drogą można jednak poruszać się.