Spis treści
Wyniki niedawnego raportu, „Doświadczenia polskich konsumentów, którzy otrzymali odmowę udzielenia pożyczki przez banki i instytucje pożyczkowe”, przeprowadzonego na zlecenie Federacji Konsumentów, nie pozostawiają złudzeń - ci ludzie trafiają do szarej strefy, gdzie rządzi gotówka, groźby i lichwa.
Dlaczego niektórzy decydują się na pożyczki prywatne, a nie bankowe?
Tak komentuje wyniki badania portal money.pl, który dotarł do niego jako pierwszy. Raport przeprowadzono w oparciu o rozmowy telefoniczne z osobami wypchniętymi na rynek pożyczkodawców prywatnych.
Dlaczego niektórzy decydują się na pożyczki prywatne, a nie bankowe? Otrzymali negatywną ocenę Biura Informacji Kredytowej (w 77 proc. badanych), co zamknęło im drogę do legalnych ofert. Niestety, trafili do szarej strefy, a tam, choć mamy ustawę antylichwiarską, nadal nie obowiązują limity kosztów.
„Bardzo trudno mierzyć się z szarą strefą. To obszar, który powinien zostać zagospodarowany przez działania edukacyjne i informacyjne – i to na ogromną skalę” - powiedziała w rozmowie z money.pl Monika Kosińska-Pytel, prezes Federacji Konsumentów. „Chodzi nie tylko o ich zakres, ale o systemowe podejście do pracy z konsumentami, którzy potencjalnie stają się klientami szarej strefy. Już podczas prac nad ustawą antylichwiarską sygnalizowaliśmy, że taki problem może się pojawić i, niestety, jest”.
Na co najczęściej Polacy zadłużają się w szarej strefie?
Są to m.in.:
choroba,
rosnące koszty życia,
rozwód,
alkoholizm najbliższych,
ich śmierć,
czy potrzeby dzieci.
Część z nich w ogóle nie powinna dostać pożyczki, bo już teraz ledwo wiąże koniec z końcem, a nowe raty mogą tylko tę sytuację pogorszyć.
Ustawa antylichwiarska - limity kosztów
Wszystko to dzieje na obok rynku, na którym obowiązuje, od 2022 roku, ustawa antylichwiarska. Co się wtedy zmieniło? Zasady limitów opłat i prowizji to od tego czasu 45 proc. całkowitej kwoty zobowiązania w całym okresie trwania umowy. Jeśli ten czas obejmie pół roku, suma odsetek i kosztów pozaodsetkowych nie może przekroczyć 25 proc. Limit odsetek wynosi 20,5 proc. w skali roku.
Jak dochodzić roszczeń od pożyczkodawców?
UOKiK przypomina, że poszkodowani przez prywatnych pożyczkodawców mogą dochodzić roszczeń na drodze cywilnej, gdy maksymalne pozaodsetkowe koszty pożyczki prywatnej przekroczą wspomniane wyżej 25 proc. kwoty pożyczki w całym okresie jej spłaty.
Biznes
Według portalu money.pl, kontrola skuteczności przepisów wprowadzonych ustawą z 2022 roku zostanie przeprowadzona dopiero w 2028 roku.
Przypomnijmy, przy okazji, że ustawa antylichwiarska obowiązuje, oczywiście, w firmach pożyczkowych, które działają legalnie.
Legalne oferty, jak pożyczamy?
Jak informuje BIK, pożyczki gotówkowe udzielane są na niskie kwoty i krótkie okresy (do 60 dni) oraz na wysokie kwoty i długie, często kilkuletnie okresy (powyżej 60 dni). Średnia wartość pożyczki do 60 dni udzielonej w kwietniu 2025 roku wyniosła 2 649 zł i była o 12,2 proc. wyższa od średniej kwoty udzielonej w kwietniu 2024.
Kwietniowa wartość sprzedaży pożyczek gotówkowych do 60 dni to 1,089 mld zł i była ona wyższa o +31,3 proc. (rok do roku).
W kwietniu br. pożyczek gotówkowych na okres powyżej 60 dni udzielono łącznie 76 tys. szt. i na wartość 439 mln zł.
W porównaniu z kwietniem 2024 r. oznacza to wzrost w ujęciu liczbowym o (+17,3 proc.) i wartościowym o (+23,0 proc.).
Średnia wartość pożyczki gotówkowej udzielonej w kwietniu 2025 r. na okres dłuższy niż 60 dni wyniosła 5 809 zł i była o 3 proc. wyższa do średniej kwoty udzielonej w kwietniu 2024 r.
Z kolei pożyczki ratalne (celowe) charakteryzują się niską kwotą, na jaką są udzielane. Średnia wartość nowo udzielonej w kwietniu 2025 roku pożyczki ratalnej wyniosła 672 zł i była o 5,7 proc. niższa od średniej wartości takiej pożyczki udzielonej rok wcześniej. Udzielane są one na finansowanie określonego celu, jakim jest np. zakup towarów czy usług, nie jest więc bezpośrednio udostępniana klientowi gotówka, którą może dysponować.
