Nasza Loteria

Hałasowanie, figle, wróżby. Tak dawniej witano Nowy Rok na Kujawach i ziemi mogileńskiej

Edmund Kozłowski
Noworoczna kartka pocztowa z okresu międzywojennego (ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku)
Noworoczna kartka pocztowa z okresu międzywojennego (ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku)
Dziś powitamy nowy, 2022 rok. Przypomnijmy dawne zwyczaje sylwestrowo-noworoczne na Kujawach i ziemi mogileńskiej.

Zobacz wideo: Dawne toruńskie fabryki samochodów

O północy w sylwestra nadchodzi chwila, w której odchodzi stary rok a przychodzi nowy. Jaki będzie? To dla nas tajemnica i zagadka. By się dowiedzieć, tradycyjnie odwołujemy się do życzeń, powinszowań i wróżb, które warto przypomnieć.

Dziewiętnastowieczne źródła niewiele mówią o tradycjach i zwyczajach witania Nowego Roku wśród mieszkańców wsi. Huczne dziś bale i zabawy sylwestrowe kończące stary i inaugurujące wesoło nowy rok, zaczynają się szerzyć na wsi po I wojnie światowej pod wyraźnym wpływem miejskim. Natomiast zgodnie z tradycją ludową, w wigilię Nowego Roku praktykowano od wieków rozmaite wróżby dotyczące małżeństwa, pogody i urodzaju.

Wypędzanie „starego”

Na Kujawach w Nowy Rok młodzi chłopcy najczęściej fornale folwarczni, chodzili po wsi z długimi batami, którymi głośno strzelali. Obchód zaczynali przed dworem właściciela folwarku, potem hałasowali przed domem rządcy, następnie proboszcza. Później trzaskali z batów pod oknami co bogatszych gospodarzy. Częstowano ich wódką i dawano też datki pieniężne, za które urządzali sobie ucztę. Oskar Kolberg nazywa to „wytrzaskiwaniem starego roku”, jako swoisty sposób składania życzeń noworocznych. Dzisiaj o przybyciu Nowego Roku przypominają nam dzwony kościelne. Podstawą tych zwyczajów były wierzenia, że hałasem można odpędzić złe moce, które mogły przeszkodzić w uzyskaniu dobrych zbiorów w nadchodzącym roku.

Wóz na dachu chałupy

W zachodniej części Kujaw, podobnie jak w Wielkopolsce powszechne było niegdyś płatanie figli w wigilię Nowego Roku. Młodzi chłopcy w tajemnicy przed gospodarzami zatykali szmatami lub wiechciem słomy kominy ich domów, wynosili na dach chałupy drewniane wrota, bramy i furtki. Dla zabawy „wykradali” wozy, które gospodarz znajdował nazajutrz na dachu niekoniecznie swojej stodoły. Dziś trudno wyjaśnić czy były to zwykłe figle, czy próba sprawności i śmiałości, która miała być zapowiedzią takiej postawy przez cały nadchodzący rok.

Wróżenie zamążpójścia

W wigilię Nowego Roku, dziewczęta wychodziły z chałupy i stukając polanem w płot nadsłuchiwały skąd przyjdzie echo, stamtąd miał przyjść ten jedyny. Jeśli liczba sztachet w płocie była parzysta, był to znak zamążpójścia. Wypatrywały na niebie migocącej gwiazdy, która miała posiadać moc „przyciągania” i wyzwalania tęsknot do „ożenku”. Niedaleko Kruszwicy dziewczęta wykrzykiwały na podwórzu imię wymarzonego chłopaka i wpatrywały się czy księżyc zmieni swój blask. Jeśli tak się stało, owa dziewczyna w nowym roku miała wyjść za mąż.

Pozdrowienia

Stare przysłowie sprzed wieków głosi: „Rok nowy nadziei nowych skrzynię ma otwartą”, więc w wigilię Nowego Roku oczekiwano północy, by złożyć sobie życzenia. W Nowy Rok witano się słowami: „Bóg cię stykaj”, co oznaczało polecenie się opiece Wszechmocnego. Gospodarze obsypywali się owsem by zboża była obfitość. Inni obchodzili chałupy z owsem w rękawicy i składając życzenia sypali po trochu na wszystkie rogi stołu, aby tak całe stoły były założone w nadchodzącym roku.

Dbano by w Nowy Rok, na stole był bochen chleba, jako znak obfitości daru Bożego, który przez cały rok nie powinien opuszczać tego miejsca, ale zawsze czekać na powitanie gościa i ubogiego.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska