Nie pachnie to ładnie, czyli raport NIK o gospodarce ściekowej, także w naszym regionie

Zobacz wideo: Ukrainki posprzątały ogród zoologiczny w Bydgoszczy

Najwyższa Izba Kontroli oceniła, iż administracja publiczna nie zapewniła prawidłowego planowania i monitorowania zadań w tym zakresie, a także skutecznego wdrożenia przepisów krajowych i międzynarodowych. Z kolei samorządy gminne nie zapewniły prawidłowego zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych oraz nadzoru nad nimi.

Zgodnie z podpisanym przez Polskę Traktatem Akcesyjnym wymagania dotyczące systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych powinny być wdrożone do końca 2015 r. Już w roku 2018 postępowanie w sprawie Polski wszczęła Komisja Europejska. 9 lutego tego roku KE wniosła do TSUE sprawę przeciwko Polsce.

Chodzi o dyrektywę 91/271/EWG, która zobowiązuje do wyposażenia wszystkich aglomeracji w system zbierania ścieków oraz do skutecznego oczyszczenia. W gospodarce ściekowej mianem aglomeracji określa się obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby ścieki były przekazywane do jednego punktu, oczyszczalni. Może być to mniejszy obszar niż w typowej aglomeracji - o liczbie mieszkańców powyżej 2 tys.

Strategicznym dokumentem wdrażającym dyrektywę unijną jest Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). Ten był pięciokrotnie aktualizowany – ostatni raz w roku 2017 i już wtedy założono, że Polska nie spełni wymogów dyrektywy co najmniej do końca 2021. W styczniu 2018 r. KE wezwała Polskę do usunięcia uchybień, które polegały na niespełnieniu przez 1063 aglomeracje poziomu zbierania ścieków siecią kanalizacyjną. W maju 2020 r. KE wezwała nasz kraj do wypełnienia zobowiązań dotyczących oczyszczania ścieków. Wskazała, że 1183 aglomeracje nie posiadają systemu zbierania ścieków, a w 1282 aglomeracjach ścieki wprowadzane do kanalizacji nie podlegają odpowiedniemu oczyszczeniu.

Sprawozdania za 2019 r. przedłożone do Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (MGMiŻŚ) zawierały bardzo rozbieżne dane o ilości ścieków powstałych w aglomeracjach i już oczyszczonych - łączna ilość ścieków oczyszczonych była 87 razy większa niż ścieków wyprodukowanych.

Realizacja zadań zaplanowanych do końca 2021 r. w piątej aktualizacji KPOŚK, wynikająca ze sprawozdań z lat 2018-2019, wahała się od 19,5 do 61,5 proc. planu.

NIK kontrolowała m.in. kilka gmin w naszym regionie i ma wiele uwag, z których przytaczamy zaledwie kilka.

Analiza sprawozdań z realizacji KPOŚK, w tym zgodności podanych danych z posiadanymi przez gminy wykazała, że w aglomeracji Żnin nierzetelne dane dotyczyły m.in. wykazania w sprawozdaniu za 2019 r. sieci kanalizacyjnej sanitarnej o 3 km dłuższej niż w sprawozdaniu za 2018 r., mimo braku wybudowania i odebrania w roku sprawozdawczym jakiegokolwiek odcinka sieci.
W Żninie wykazano, że ze 104 analizowanych nieruchomości, w odniesieniu do 79 Urząd Miejski nie posiadał wiedzy o ich wyposażeniu w zbiorniki bezodpływowe lub podłączenie do kanalizacji. Brak wiedzy wynikał z nierzetelnego prowadzenia ewidencji zbiorników.

W aglomeracji Łabiszyn nierzetelne dane związane były z podaniem nieprawidłowej liczby mieszkańców podłączonych do kanalizacji – za 2018 r. podano, że nie podłączono nikogo, a kontrola NIK wykazała, że mieszkańcy 4 ulic, zawierali umowy na odbiór ścieków. Za 2019 r. podano, że podłączono 33 mieszkańców, podczas gdy ustalono, że podłączono przynajmniej 180.

Na podstawie ustaleń NIK co do przedsięwzięć ujętych w KPOŚK 2017, na 30 września 2020 r. zaawansowanie w budowie sieci kanalizacyjnych w Brodnicy wyniosło... 166,6 proc., ale oczyszczanie ścieków zrealizowano w 57,9 procentach. W Żninie zaawansowanie w sieci kanalizacyjnej sięgnęło zaledwie 3,9 proc. zaś oczyszczanie ścieków 43,7. W Łabiszynie pierwsza wartość wyniosła 25,4 proc. zaś druga – zero. W Chojnicach także było o zero, ale zaawansowanie budowy kanalizacji sięgnęło 108,6 proc.