- W mojej wsi (Retkowo koło Szubina) sołtys jest kobietą i wszyscy członkowie rady sołeckiej. Próbowałyśmy zachęcać mężczyzn do współpracy, ale nie dali się namówić - mówi Danuta Pilarska z Rady Kobiet przy Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Wybory sołtysów i członków rad sołeckich na kolejną kadencję odbędą się w styczniu podczas zebrań wiejskich. Według GUS, połowa sołtysów w Polsce to kobiety. Trend przejmowania sterów wsi przez mieszkanki widoczny jest od początku XXI w. Zwrócił uwagę badaczy. W swojej pracy doktorskiej pt. „Rola sołtysów we współczesnych społecznościach wiejskich. Płeć jako czynnik różnicujący kapitał społeczny” Ilona Matysiak jako przyczynę tego zjawiska wskazuje wzrost aspiracji i kompetencji kobiet, które są lepiej wykształcone niż mężczyźni.
Danuta Pilarska, kiedyś sołtys Retkowa, obserwuje te zmiany.
- Pięćdziesiąt lat temu sołtysami byli głównie mężczyźni. Gdy kobiety zaczęły się do tego garnąć, nie przeszkadzali im, a potem zobaczyli, że radzą sobie bardzo dobrze i są świetnymi organizatorkami, dlatego sami na nie głosują. To się zmienia nie tylko na wsi, kobiety zostają głowami państw.
Ilona Matysiak porównała w swojej pracy aktywność sołtysów pod kątem płci Okazało się, że u sołtysek przeważa zaangażowanie w ramach Kół Gospodyń Wiejskich, komitetów rodzicielskich, szkół, organizacji młodzieżowych, a u mężczyzn działalność w Ochotniczych Strażach Pożarnych, samorządzie wiejskim i gminnym oraz w klubach sportowych.
Motywacją wszystkich kandydatów do pracy w sołectwie są zazwyczaj: chęć zrobienia czegoś dla społeczności, załatwienie konkretnego problemu i zgoda na wypełnianie roli oczekiwanej przez mieszkańców.
Sołtys i członkowie rad sołeckich są wybierani w głosowaniu tajnym i bezpośrednim na czteroletnią kadencję. Sołtysowi, jako funkcjonariuszowi publicznemu, przysługuje ochrona prawna. Za naruszenie nietykalności cielesnej w związku z pełnieniem obowiązków służbowych sąd może ukarać sprawcę grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech.
