Niestety, wątroba należy również do jednych z najbardziej "wyrozumiałych" organów. Źle traktowana przez nas samych (np. poprzez nadużywanie alkoholu, przyjmowanie narkotyków lub złe odżywianie) lub zakażona wirusem nie skarży się aż do czasu, gdy z powodu trwałego i często nieodwracalnego już uszkodzenia nie może dalej poprawnie funkcjonować.
Wątroba jest największym ludzkim narządem, u dorosłego waży ok. 1,5 kg. Umiejscowiona jest w górnej prawej części jamy brzusznej, poniżej płuc, przykryta żebrami. Szacuje się, że wątroba jest odpowiedzialna za prawidłowy przebieg ponad 500 procesów chemicznych warunkujących życie człowieka oraz ponad 5 tys. różnych funkcji życiowych, które nieustannie zachodzą w naszym ciele.
Jest to laboratorium chemiczne całego organizmu. Tryliony mikroskopijnych komórek wątroby nieustannie przekształca to co jemy w energię, hormony, czynniki krzepnięcia i odpornościowe, usuwa toksyny z organizmu. Upośledzenie czynności wątroby w wyniku choroby prowadzi często do zaburzeń innych narządów i układów.
Po przebyciu większości chorób wątroba ma niezwykłą zdolność regeneracji, aczkolwiek człowiek może normalnie funkcjonować nawet po fizycznej utracie 50 proc. jej wielkości. W niektórych sytuacjach - mimo regeneracji - wątroba ulega nieodwracalnemu uszkodzeniu. Dochodzi do jej przebudowy, bliznowacenia oraz upośledzenia funkcji. Występuje to u chorych na zaawansowaną marskość wątroby.
W jej przebiegu mogą występować powikłania w postaci zagrażających życiu krwawień z przewodu pokarmowego, wodobrzusza i encefalopatii (zaburzeń psychicznych). Wówczas jedynym sposobem ratowania życia pacjenta jest przeszczepienie narządu. Proces chorobowy może przebiegać bardzo wolno, przez wiele lat, co jest typowe dla przewlekłych chorób etiologii HCV i choroby alkoholowej. W innych chorobach wątroby do jej niewydolności dochodzić może w ciągu kilku dni lub miesięcy.
Przyczyną uszkodzenia wątroby mogą być m.in.:
- choroby dróg żółciowych (wrodzone zaburzenia rozwoju, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, marskość żółciowa pierwotna),
- niektóre wrodzone choroby przebiegające z nieprawidłową przemianą materii i wytwarzaniem substancji uszkadzających wątrobę (tyrozynemia, niedobór alfa-1-antytrypsyny, hemochromatoza, choroba Wilsona, cholestaza rodzinna, glikogenozy),
- choroby miąższu wątroby (przewlekłe zapalenia wirusowe wątroby, marskość wątroby, autoimmunologiczne zapalenia wątroby, ostra martwica wątroby w przebiegu zakażeń wirusowych i zatruć),
- nowotwory wątroby i dróg żółciowych.
Objawy chorób wątroby są zmienne i niestałe. Dotyczy to również żółtaczki, która nie zawsze jest wykładnikiem uszkodzenia tego narządu. Poza nią w przebiegu chorób wątroby mogą występować:
- przedłużające się zmęczenie, apatia, stany depresyjne,
- nudności, wymioty,
- odbarwione stolce, ciemne zabarwienie moczu,
- świąd skóry, bóle mięśni i stawów,
- krwawienia z przewodu pokarmowego,
- powiększenie obwodu brzucha i obrzęki kończyn dolnych.
Niekiedy choroby wątroby przebiegają bezobjawowo lub ich objawy są mało typowe. Również wyniki badań biochemicznych krwi mogą być prawidłowe mimo postępującego procesu chorobowego. W konsekwencji niejednokrotnie niezbędne jest wykonanie bardzo specjalistycznych badań dla wykrycia choroby wątroby. Są one dostępne w coraz liczniejszych ośrodkach referencyjnych.
Czytaj e-wydanie »
