Krew ratuje życie

Rozmawia Jan Oleksy

„Dzieląc się krwią, dzielisz się życiem” głosi maksyma...
Krew jest bezcennym darem życia, bezcennym, ponieważ ktoś oddał „kawałek siebie”, by pomóc innej, nieznanej osobie. To prawdziwy dar serca, który pochodzi od honorowych dawców krwi. Krwiodawcy nie pobierają za to pieniędzy, to jest ich dobra wola i chęć niesienia pomocy innym. Krwi potrzebują pacjenci szpitalni, u których występuje brak krwi lub jej składników, będące następstwem wypadku, zabiegu operacyjnego, zaburzeń krzepnięcia, po oparzeniach i urazach. Pacjenci onkologiczni, którym krew jest bardzo potrzebna w walce z nowotworami. Pomaga przy niedokrwistości, która jest częstym powikłaniem chemioterapii. Dla pacjentów hematoonkologicznych jest tak samo niezbędna jak szpik. U pacjentów wymagających transplantacji lub zabiegów kardiochirurgicznych, u noworodków, wcześniaków, wszystkich, którzy mieli dużą utratę krwi. Tak więc możemy powiedzieć, że krew to życiodajny „lek”, który nie ma zamienników i nie można go niczym zastąpić. Co minutę ktoś potrzebuje krwi.

Nie można jej wyprodukować w laboratorium.
Krew nie ma sztucznego zamiennika. Naukowcy prowadzą prace badawcze, próbują stworzyć sztuczną krew, ale dotychczas nie udało się stworzyć odpowiednika. Jedynym i wyłącznym źródłem krwi jest drugi człowiek. Dlatego nie da się jej przecenić, ponieważ życie jest bezcenne, więc również krew jest bezcenna. Jedna jednostka to jedno uratowane życie.

Dlatego tak ważną rolę w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym pełni Bank Krwi?
Jesteśmy jednym z wielu ogniw, dzięki którym zdrowie i życie naszych pacjentów ulega poprawie. Jeżeli zabraknie któregoś z nich osiągnięcie tego będzie naprawdę trudne. Dbamy o dobro naszych pacjentów, komfort pracy lekarzy, pielęgniarek, personelu szpitala, mając w pamięci dawcę krwi i to aby żadna jednostka krwi się nie zmarnowała.

Jak wygląda zapotrzebowanie szpitala na krew?
Od początku roku w WSzZ przetoczono około 3 tysięcy jednostek krwi, 700 jednostek płytek, ponad 600 jednostek osocza i 235 jednostek krioprecypitatu. Największymi biorcami krwi są Oddział Hematologii i Oddział Kliniczny Nefrologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych. Następnie Oddział Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej, Oddział Ortopedyczno-Urazowy i Onkologii Narządu Ruchu, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej.

Proszę powiedzieć, która grupa krwi jest najbardziej pożądana, „najcenniejsza”?
Najbardziej pożądana jest grupa O RhD- (ujemna). Ponieważ w nagłych przypadkach, przy braku krwi zgodnej z grupą pacjenta lub jeżeli nie znamy jego grupy a wymaga natychmiastowego podania krwi to właśnie grupa O RhD- może być przetaczana posiadaczom wszystkich innych grup. To krew podawana na ratunek życia.

Jest wyjątkowa, a zarazem uniwersalna.
Występuje ona jedynie u 6 procent populacji. Oprócz niej, najbardziej pożądane są wszystkie grupy ujemne, czyli A RhD minus, B RhD minus i AB RhD minus. Ale oczywiście najważniejsza jest wspomniana 0 RhD minus.

Oprócz krwi można oddawać również składniki krwi? Jakie to składniki?
Dawca oddaje krew pełną, w której znajdują się czerwone krwinki (erytrocyty), komórki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty) i osocze. Krew pełną pobiera się metodą konwencjonalną – ok. 450 ml krwi (1 jednostka), zabieg pobrania wynosi od 5 do 10 minut – oraz metodą aferezy, za pomocą której z krwi możemy odseparować określone składniki. W zależności od tego jaki składnik odseparowujemy zmienia się czas trwania zabiegu oraz dopuszczalna objętość pobieranego składnika. Wyjaśnię, że w centrach krwiodawstwa i krwiolecznictwa można pobrać od dawców np. samo osocze metodą aferezy, albo tylko płytki i krew metodą standardową. Na przykład, żeby otrzymać jedną jednostkę płytek, krew musi oddać aż pięciu dawców danej grupy.

Kto może być dawcą krwi?
Dawcą może być osoba od 18 do 65 roku życia. Oczywiście zdrowa, która w ciągu ostatnich 6 miesięcy nie miała wykonywanych zabiegów operacyjnych, kosmetycznych np.: tatuaże, przekłuwanie uszu oraz nie była leczona krwią lub preparatami krwiopochodnymi. Przed oddaniem krwi należy zjeść lekki posiłek i w ciągu 24 przed pobraniem wypić ok. 2 litry płynów oraz wziąć ze sobą dowód tożsamości ze zdjęciem. Samo pobranie krwi to krótki zabieg, który trwa od 8 do 10 minut, ale zawsze przed nim jest przeprowadzana rejestracja, wypełnienie ankiety, badania oraz wywiad lekarski. Łącznie około godziny. Jednorazowo od dawcy pobiera się 450 ml pełnej krwi.

W którym okresie w ciągu roku krew jest najbardziej potrzebna?
Niedobory krwi występują okresowo na przestrzeni całego roku. Przede wszystkim w wakacje, jest to spowodowane tym, że nasi krwiodawcy wyjeżdżają na urlopy, a po drugie w tym okresie zwiększa się liczba wypadków komunikacyjnych i losowych związanych z aktywnościami letnimi. Jednak w szpitalu wcale nie zmniejsza się zapotrzebowanie na krew, a my pracujemy pełną parą. Okres wakacyjny nie zmniejsza liczby wykonywanych zabiegów oraz liczby pacjentów wymagających leczenia. W WSzZ dodatkowo został otwarty oddział hematologiczny, którego pacjenci wymagają leczenia dużą ilością krwi i jej składników. Zapotrzebowanie na krew występuje przez cały rok.

Krew ma termin przydatności? Mówiąc inaczej, jak długo można ją przechowywać?
Każda jednostka krwi ma 42-dniowy termin przydatności, a w przypadku pobrania jej metodą aferezy ten termin się skraca. Koncentrat krwinek czerwonych przeznaczony do transfuzji wymiennych u noworodków nie może być dłużej przechowywany niż 5 dni. W Pracowni Serologii Transfuzjologicznej z Bankiem Krwi pilnujemy kategorycznie, żeby nie przekroczyć terminu ważności składnika i jak najszybciej zapewnić krew pacjentom. To jest wpisane w nasze obowiązki.

Bank Krwi to potrzebny, odpowiedzialny bank.
Można powiedzieć, że pełnimy specyficzne pośrednictwo pomiędzy pacjentem a dawcą krwi. Na Pracowni Serologii Transfuzjologicznej z Bankiem Krwi spoczywa duża odpowiedzialność zapewnienia krwi naszym pacjentom. Staramy się, żeby jej nie brakowało, aby lekarze mogli spokojnie prowadzić leczenie pacjentów naszego szpitala i nie musieli się martwić, że zabraknie krwi i jej składników. Nie ukrywam, że w okresach kiedy występują braki krwi jest to bardzo trudne. Standardowo do każdego zabiegu muszą być przygotowane dla pacjenta od 2 do 3 jednostek krwi, ale zdarza się, że potrzeba jej znacznie więcej. To nasze zadanie.

Zapewniacie bezpieczeństwo pacjentom i komfort pracy lekarzom.
Takie jest nasze posłannictwo.