Tajemnice opuszczonej wsi Łażyn w sercu Puszczy Bydgoskiej. Zobaczcie zdjęcia!

Na szczęście jest miejsce pamięci – tablica informacyjna z kilkoma zdjęciami starych chat i mieszkańców, węzeł szlaków oraz kamień z poświęcony pochodzącemu z tej wsi Czesławowi Jóźwiakowi, który został błogosławionym Kościoła katolickiego. To jeden z tzw. Poznańskiej Piątki, czyli konspiratorów Narodowej Organizacji Bojowej, którzy zostali pojmani przez hitlerowców i straceni w roku 1942 w Dreźnie.

Do nieistniejącego Łażyna Dużego (bo jest także Mały) można dotrzeć z Piecek nad Jeziorem Jezuickiem czarnym szlakiem „Komputerków” (3,9 km) lub z przeciwnej strony – spod dworca PKP w Solcu Kujawskim (12 km) i przez osadę Rudy (4,5 km). Można też szlakiem żółtym im. bł. Czesława Jóźwiaka z Dobromierza (4,9 km) lub Nowej Wsi Wielkiej (8,2), zaś z przeciwnego kierunku – spod kościoła w Brzozie (8,7 km). To dobrze utrzymane szlaki bydgoskiego PTTK, toteż turyści chętnie się na nie wybierają, nie tylko pieszo, nawet częściej na rowerach.

Łażyn Mały położony jest opodal Dużego. Patrząc na południe dotrzemy tam wspomnianym szlakiem żółtym w kierunku Dobromierza.

Obie osady rozbudowały się na wykarczowanych polanach. Tych już właściwie nie ma, bo po latach zawładnęła nimi natura, ale ostały się enklawy łąk na niżej położonych, mokrych terenach, na których mieszkańcy wypasali bydło i inne zwierzęta, a także robili sianokosy. Na jałowych, wydmowych ziemiach Puszczy Bydgoskiej wszelkie uprawy były nie tyle trudne, co wręcz niemożliwe.

Pierwsze informacje o Łażynie pochodzą z lat 80. XVII wieku – z inwentarza starostwa bydgoskiego. Wtedy zasiedlili ją smolarze (także z rodzinami), czyli osoby wyrabiające smołę drzewną służącą do impregnacji drewna.

Różne, czasem skomplikowane i dramatyczne, były koleje losu tutejszych mieszkańców i samej wsi – pod datą 1717 kroniki wspominały o całkowitym wyludnieniu, co można wiązać z demolującymi całą Rzeczpospolitą wielką wojną północną, walkami o tron Polski i ogólnym osłabieniem państwa.

Rozkwit miejscowości nastąpił w dopiero w czasach zaboru pruskiego, gdy na zachodnie ziemie dawnej Rzeczypospolitej masowo napływali osadnicy niemieccy. Przykładowo spis z roku wyliczał 99 mieszkańców (98 ewangelików i 1 katolik) i 15 domów we wsi przemianowanej na Lazin. Wybudowano nawet szkołę ewangelicką. W roku 1884 wieś nazywała się już Kleinwalde. W roku 1912 mieszkało w niej 245 osób.

Spis ludności z roku 1921 w odrodzonej Polsce wykazał 202 mieszkańców wsi Łażyn (bo przywrócono dawną nazwę) i było to 174 Niemców oraz 28 Polaków, którzy zajmowali 51 domostw.
Wspomnieliśmy już, że tak naprawdę funkcjonowały tu dwie osady – Łażyn Duży i Mały. W tej pierwszej w wolnej już Polsce zamieszkali w większości Polacy, którzy wrócili po wielkiej wojnie do ojczyzny z Francji i Belgii, ale także przesiedleńcy z Małopolski, zaś w drugiej w większości rdzenni Niemcy. W roku 1941, a zatem podczas okupacji niemieckiej i II wojny światowej miejscowość liczyła 820 osób.

Niemcy uciekli stąd w styczniu 1945 roku, aby uniknąć represji,a nawet fizycznej likwidacji, ze strony nacierającej Armii Czerwonej (odjechali specjalnym pociągiem ewakuacyjnym z pobliskiej stacji Emilianowo). Zostało trochę Polaków, ale później właśnie nasi rodacy zajmowali opuszczone gospodarstwa niemieckie. Jednak liczba ludności znacząco zmniejszyła się. Natomiast szybkie odpływ mieszkańców rozpoczął się w latach 50. i na początku lat 60. XX wieku. Dziś nie mieszka tu nikt.

W Łażynie Dużym, a właściwie w jego miejscu, pozostało kilka niewielkich fundamentów domów i mały, rozsypujący się fragment glinianej ściany karczmy. Tu i ówdzie widać szpalery krzaków bzu, które wyznaczały granice gospodarstw i zdziczałe drzewa owocowe. Jest też cmentarz na stoku jednej z wydm. W Łażynie Małym jest jeszcze mniej śladów po bytności ludzi. Zachowała się jednak drewniana leśniczówka i stary cmentarz.

Łażyn to także utworzony w roku 2002 leśny rezerwat przyrody o pow. 26,22 ha. Ochronie podlega stary drzewostan sosnowy o naturalnym charakterze porastający wydmy śródlądowe Puszczy Bydgoskiej. Rezerwat znajduje się na wschód od Łażyna Dużego, przy czarnym szlaku.