Psycholog: - Środowisko na przemoc domową jest ciągle zbyt mało wrażliwe

Ostatnie wydarzenia – sześcioletni chłopiec zabity przez ojca wojskowego, wcześniej kilkuletni chłopiec katowany i oblewany wrzątkiem przez ojczyma...Dlaczego?
Trudno tak jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, bo każdy z tych sprawców miał zapewne indywidualne motywacje do tych tragicznych, zarazem drastycznych w skutkach czynów wobec dzieci. A to także oznacza, że każdego z nich psycholog powinien także indywidualnie ocenić. W odniesieniu do danego przypadku, bo każdy człowiek ma inną psychikę, ale też inne uwarunkowania jak choćby natury biologicznej czy społecznej. Na przykład częściej przemoc może stosować osoba, która sama jej doświadczała...Jedno jest pewne, jeśli mówimy o przemocy domowej to mamy na myśli sytuację, w której jest duża różnica sił: choćby teraz 44 – letni ojciec i 6-letni syn. Sytuację, która może nie tylko skończyć się – dajmy na to siniakami, połamanymi kończynami czy poparzoną wrzątkiem skórą, ale – jak w tym przypadku w Gdyni – utratą życia dziecka. Niestety, o takich drastycznych zdarzeniach słyszymy coraz częściej...

Zobacz także: Porodówka w Toruniu bez tajemnic. Tak się rodzi w szpitalu na Bielanach

Bo jak się okazuje, przemoc może być różna i różnie może się zakończyć…
Zgadza się. W życiu spotykamy jej różne oblicza. Jest przemoc psychiczna, fizyczna, seksualna czy cyberprzemoc, którą – tak naprawdę – dopiero odkrywamy i poznajemy. Objawia się tym, że na przykład w postach wypisuje się różnego rodzaju inwektywy pod adresem danej osoby, aby ją zdyskredytować a jednocześnie wykluczyć z danej grupy. Obecnie możemy dopatrywać się przemocy na wielu przestrzeniach, dlatego też jej sprawcy powinni być pod szczególną opieką psychiatryczno – psychologiczną, a w tym zakresie nie ma wystarczającej ilości specjalistów, nad czym ubolewam. I powinni oni, wraz z pracownikami socjalnymi wnikliwiej penetrować środowiska, w których istnieje zagrożenie przemocą domową. A trzeba wiedzieć, że dziecko, które doznaje przemocy psychicznej jest bardzo zamknięte w sobie, mocno wycofane i rzadko o tym komukolwiek jest w stanie powiedzieć. Przemoc fizyczna jest już bardziej widoczna, bo tu na przykład na ciele występują siniaki – te brązowe są świeże, natomiast żółte są sprzed co najmniej siedmiu dni. Z kolei przemoc ekonomiczna, może objawiać się niedowagą dziecka, widocznymi deficytami w zakresie choćby ubioru czy posiadanych przyborów szkolnych. Nie mniej jednak należy pamiętać, że może to również działać w zupełnie odwrotną stronę.

Jaką rolę w przemocy domowej wobec dziecka odgrywa Niebieska Karta?
Niebieska Karta jest wspaniałym narzędziem, które – teoretycznie – powstrzymuje osobę stosującą przemoc w rodzinie. Natomiast w praktyce - niestety - zakładają ją osoby, nie do końca przeszkolone pod kątem psychologicznym. Mam tu na myśli między innymi policję. Nawet sami mundurowi nie są w pełni przekonani co do tego, aby takiej psychologicznej weryfikacji się podejmować a w sytuacji, gdzie ta przemoc występuje takie przygotowanie psychologiczne jest bardzo istotne…Bo zakładając Niebieską Kartę, trzeba nie tylko zweryfikować stan fizyczny dziecka, ale również albo przede wszystkim, jego kondycję psychiczną. Trzeba też przyjrzeć się sprawcy, na ile jest on faktycznym zagrożeniem… Pamiętajmy, że - w przypadku przemocy domowej - dokument ten jest ratunkiem dla danego dziecka stąd jak najbardziej Niebieska Karta jest bardzo ważna, bardzo znamienna. To taka „czerwona kartka”, takie ostrzeżenie dla danego sprawcy, że – jeśli się nie opanuje – to może być z nim tylko gorzej.

Niebieska Karta jest wdrażana w danej rodzinie i co dalej?
Jeśli mamy sytuację, w której dochodzi do przemocy domowej wobec dziecka, na przykład z winy ojca lub matki, to wdrożenie takiej Niebieskiej Karty musi poprzedzić zawiadomienie, że taka przemoc ma miejsce. Zawiadomienie, złożone na przykład przez matkę tego dziecka, która jednocześnie wnosi o zakaz zbliżania się sprawcy i wtedy– w ramach Niebieskiej Karty, którą się zakłada – następuje jego odosobnienie od reszty rodziny. Tak się dzieje, jeśli ta matka jest na tyle silna i odważna, że o to poprosi, ale tak - na co dzień - zdarza się rzadko. Częściej, raczej znamienne staje się to, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że jest ofiarą przemocy wycofuje swoje zeznania z policji i wówczas - niestety – postępowanie wobec sprawcy zostaje wstrzymane. Choć cała procedura Niebieskiej Karty, jest z automatu nadal aktywna. Ten cały mechanizm dotyczy także sytuacji, jeśli zawiadomienie o przemocy składa ojciec... Z drugiej strony bardzo ważne jest to, że po zamknięciu Niebieskiej Karty - czyli po tym, jak nie ma już znamion przemocy - cały czas dana rodzina jest dalej pod kontrolą. Nie zatrzaskuje się tych przysłowiowych drzwi, tylko wraca do nadzoru, czyli do kontrolnych wizyt pracownika socjalnego i dzielnicowego.

A jakie są postawy środowiska wobec znamion przemocy?
Środowisko na przemoc domową, także wobec dzieci jest ciągle zbyt mało wrażliwe. Dlaczego? Bo częściej zadaje sobie pytanie, czy należy się wtrącać w życie innych aniżeli takie, czy czasem za ścianą nie dzieje się krzywda? A jeszcze częściej nie robi tego z jakiegoś wyimaginowanego strachu, że jeśli zawiadomi policję to może spodziewać się złej reakcji tego oprawcy z danej rodziny. Środowisko jest bardziej otwarte zazwyczaj wtedy, gdy wydarzy się jakaś tragedia. Wówczas pojawiają się opinie, że coś ktoś widział, coś słyszał... I wszyscy dziecka żałują, ale – niestety – po czasie, bo zdrowia czy życia nikt mu już nie przywróci. Odnosząc się do tego zdarzenia w Gdyni, nie chciałabym stygmatyzować wojska jako środowiska ludzi potencjalnie najbardziej podatnego na transfer przemocy, bo nie każdy z żołnierzy jest przecież takim sprawcą. Także Żandarmeria Wojskowa nie zawodzi w takich sytuacjach, aczkolwiek - według nowych regulacji prawnych - jest zobowiązana do stałego monitorowania takich przypadków w MON. Bo przecież nie jesteśmy w stanie przewidzieć momentu, w którym dojdzie do tragedii. I nie jesteśmy w stanie przewidzieć skutków przemocy.