Dr n. med. Zofia Sikorska, specjalista chorób oczu: - Dyskomfort oczu odczuwamy, bo mamy więcej zdobyczy cywilizacji

Zespół Suchego Oka (ZSO), czym się charakteryzuje?
Oczy po prostu są suche, bo produkują zbyt mało łez albo te już w oczach nagromadzone - zbyt szybko odparowują. W wyniku tych dwóch sytuacji, taka osoba odczuwa w oczach suchość, swędzenie lub pieczenie. Odnosi wrażenie, że pod powiekami ma ...piasek, oczy są czerwone a nawet pojawia się w nich ból i pogarsza się widzenie. ZSO może pojawić się w przypadku przewlekłego stanu zapalnego spojówek oraz chorób ogólnych np. zespołu Sjoegrena, cukrzycy, chorób tarczycy, stosowanych leków ogólnych lub miejscowych. Ale też u zdrowych osób. Niestety, przypadków ZSO diagnozujemy coraz więcej…

Dlaczego?
Bo wokół nas jest coraz więcej tzw. zdobyczy cywilizacji, a więc klimatyzatorów, które wysuszają wokół nas powietrze czy komputerów, smartfonów, telefonów komórkowych w które – chyba już nieustannie – się wpatrujemy. W zimie, objawy ZSO nasilają się jeszcze bardziej, ponieważ więcej czasu spędzamy w ogrzewanych pomieszczeniach. Wszystkie te sytuacje powodują pewien dyskomfort, który odczuwamy w oczach w naszej codziennej pracy - choćby przed wspomnianym już komputerem – czy też podczas oglądania telewizji, czytania a nawet gdy jedziemy samochodem czy podczas podróży samolotem.

To co dzieje się w oku, gdy dochodzi do Zespołu Suchego Oka?
Naszą gałkę oczną pokrywa film łzowy. Składa się on z trzech warstw: zewnętrznej lipidowej, środkowej – wodnej oraz wewnętrznej – śluzowej. I aby film łzowy zapewniał właściwe funkcjonowanie narządu wzroku, wszystkie te warstwy muszą mieć odpowiedni – jakościowy i ilościowy – skład. Jeśli zostanie on w jakiś sposób zachwiany, to wówczas nasze gruczoły zaczynają wydzielać zbyt mało łez i zaczyna nam wysychać przezroczysta rogówka. A jest ona odżywiana przez łzy, przez nią wpadają promienie światła do wnętrza gałki ocznej i dzięki temu widzimy. I jeżeli oko staje się suche, to na powierzchni rogówki pojawiają się małe ubytki nabłonka i odczuwa się ból, tak jakby „wpadło nam coś do oka". Rogówka jest bardzo mocno unerwiona o czym możemy się przekonać, gdy do oka dostanie się nawet maleńkie ziarno piasku... Wówczas czujemy je bardzo wyraźnie. Jedną z funkcji płynu łzowego jest opłukiwanie powierzchni gałki ocznej ze zgromadzonych zanieczyszczeń. Jeśli jego zabraknie, oko może zostać zainfekowane, bo płyn łzowy działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a więc chroni nasze oczy przed zakażeniami. Jeśli skład filmu łzowego jest nieprawidłowy - gdy np. jest on zbyt ubogi w lipidy – to dochodzi też do intensywnego parowania warstwy wodnej i oko również wysycha.

Jak możemy zmniejszyć dolegliwości spowodowane ZSO?
Czasami wywołują go inne choroby, więc osoby mające już inne schorzenia, powinny udać się do okulisty, aby stwierdził jakie konkretne przyczyny wywołują ZSO. Choć moja praktyka lekarska potwierdza, że Zespół Suchego Oka w dużym stopniu - o czym już wspomniałam - dotyczy również ludzi zdrowych. Takich, którzy na przykład długo wpatrują się w ekran komputera i pracują w pomieszczeniach klimatyzowanych czy wentylowanych. Oczy wówczas szybciej wysychają, bo rzadziej nimi mrugamy tym samym powieki nie rozprowadzają łez, a w pomieszczeniach klimatyzowanych łzy szybciej odparowują.

Jak można zmniejszyć te wszystkie dolegliwości związane z ZSO?
Trzeba pamiętać o przerwach w pracy, przed wspomnianym już komputerem. Jest taka ważna i dobra zasada 20-20-20: po 20 minutach patrzenia na ekran komputera, trzeba zrobić przerwę na 20 sekund i popatrzeć daleko, na 20 metrów za okno. Takie przerwy dla oczu są bardzo ważne, przynoszą ulgę. Jeśli w tym czasie intensywniej pomrugamy to rozprowadzimy łzy na powierzchni gałki ocznej. Możemy też poratować się kroplami, czyli „sztucznymi łzami”. Gdy czujemy, że oczy są już suche, że nas pieką możemy zakropić krople, które zawierają związku kwasu hialuronowego. Po ich podaniu do oczu, chwilkę widzimy nieco gorzej, dlatego warto zacząć od tych niższych stężeń tego specyfiku. Trzeba też wiedzieć, że jeśli nie zadbamy o oczy, które dotyka ZSO to możemy doczekać się na przykład przewlekłych zapaleń spojówek. A je trudno się leczy, ponieważ oczy – podczas tej choroby - są mało nawilżane. W przypadku ZSO wprowadzamy także leczenie bardziej zaawansowane, ale przed tym to już bardzo szczegółowo diagnozujemy jego przyczynę. Stosujemy na przykład terapię IPL (intensywnego światła impulsowego).

Na czym ona polega?
Technologia IPL jest stosowana wtedy, gdy Zespół Suchego Oka wynika z dysfunkcji gruczołów Meiboma (MGD), bo to one – w ogromnej mierze- są przyczyną ZSO. Naświetlamy te gruczoły tym samym pobudzamy je i przywracamy prawidłowy ich metabolizm i sprawiamy, że wydzielina tych gruczołów jest bardziej płynna i powieki mogą ją rozprowadzić po powierzchni oka. Gruczoły Meiboma możemy też poratować domowym sposobem, stosując ciepłe okłady na powieki i masaż powiek.